Το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ιδρύθηκε το 1975 ως δεύτερο Τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής στην Ξάνθη, οπότε και εισήχθησαν οι πρώτοι 40 στον αριθμό, φοιτητές του.
Στους τέσσερις Τομείς που δημιουργήθηκαν στο Τμήμα με το νόμο 1268/82, όπου εντάχθηκε το προσωπικό και τα υπάρχοντα εργαστήρια, προστέθηκε τελευταία (2003) και πέμπτος τομέας με δύο νέα εργαστήρια. Οι Τομείς του Τμήματος είναι, 1) ο Τομέας των Ενεργειακών Συστημάτων, 2) ο Τομέας Ηλεκτρονικής και Τεχνολογίας Συστημάτων Πληροφορικής, 3) ο Τομέας Τηλεπικοινωνιών και Διαστημικής 4) ο Τομέας Φυσικής και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και 5) Ο Τομέας Λογισμικού και Ανάπτυξης Εφαρμογών.
Η συνεχής και αλματώδης διεύρυνση της επιστήμης του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού είχε ως αποτέλεσμα την αντίστοιχη εξέλιξη στην εξειδίκευση της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Έτσι, από το 1989 στο Τμήμα λειτουργούν δύο κύκλοι σπουδών, του Ενεργειακού Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και του Ηλεκτρονικού Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών, με επιμέρους κατευθύνσεις. Από το 1999 προστέθηκε και τρίτος κύκλος σπουδών, του Τηλεπικοινωνιακού Ηλεκτρολόγου Μηχανικού.
Το 1993, με το προεδρικό διάταγμα 266 έγινε η μετονομασία του Τμήματος, από Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, σε Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (ΗΜΜΥ), αναγνωρίζοντας και τυπικά την κατεύθυνση Μηχανικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, την οποία το Τμήμα κάλυπτε και συνεχίζει να καλύπτει με τη διαρκή ενημέρωση και εξέλιξη του Προγράμματος Σπουδών του.
Στο Τμήμα ΗΜΜΥ από το 1994-95 λειτουργεί οργανωμένο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών που οδηγεί στην απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος. Από το 2000-2001 με νέα υπουργική απόφαση παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης και Μεταπτυχιακού Διπλώματος.
Από το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009 η πλειοψηφία των λειτουργιών του Τμήματος πραγματοποιούνται στα δύο νέα κτίρια, το Κτίριο Αμφιθεάτρων / Αιθουσών / Γραμματείας (Κτίριο Α) και το Κτίριο Γραφείων / Εργαστηρίων (Κτίριο Β). Στο συγκρότημα προκατασκευασμένων κτιρίων στους χώρους της Πολυτεχνικής Σχολής μέσα στην πόλη της Ξάνθης χρησιμοποιείται μόνο ένα κτίριο (το με αριθμό ΧΙΙΙ), όπου στεγάζεται σχεδόν το σύνολο του εργαστηριακού εξοπλισμού.
Οι προπτυχιακές σπουδές διαρκούν πέντε (5) χρόνια και χωρίζονται σε δέκα (10) ακαδημαϊκά εξάμηνα.